تحلیل روایت‌شناختی بر دوازده روایت از «سلیمان و مرد گریزان از عزرائیل»

نویسندگان

چکیده

قصّه‌پردازی از سنت‌های رایج و ریشه‌دار در ادبیات همۀ ملل و به‌ویژه در ادبیات فارسی است. در این فن، قصه‌پرداز با دخل و تصرف‌ در قصه‌های کهن، روایتی نو پدید می‌آورد که عصارۀ نگرش او و پیشینیان را با خود دارد. بر این اساس، در طول زمان، روایت‌های متنوعی شکل می‌گیرد که هر‌یک برپایۀ دستکاری‌های قصه‌پرداز و میزان هنرمندی‌ او می‌تواند با ریشه‌ها و نمونه‌های پیشین، مشابه یا متفاوت باشد. مطالعه در ساختار روایات متعدد از یک حکایت و مقایسۀ آنها، می‌تواند ما را به سرچشمه‌های پیدایش قصه‌های فارسی برساند، روند تکامل روایات را آشکار سازد و از کمّ و کیفِ دادوستد قصه‌پردازان، و نیز نوع تعاملات فرهنگ‌ها پرده بردارد. در این مقاله حکایت «سلیمان و مرد گریزان از عزرائیل» از مثنوی مولوی را براساس رویکرد ساختارگرایی، با دوازده روایت مشابه مقایسه می‌کنیم. نتیجۀ پژوهش نشان می‌دهد که مولانا نسبت به شکل داستان‌ها و ساختار بیرونی و درونی روایات خویش، آگاهی و اشراف کافی دارد و در مواجهه با داستان، همچون قصه‌پردازی صاحب‌فن، با هنرمندی تمام رفتار می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Narratological Analysis of the Twelve Versions of “The Tale of Solomon and the Man Who Was to Escape from Azrael”

نویسندگان [English]

  • Mohammad Pārsā Nasab
  • Narjes Nikān Far
چکیده [English]

Story telling is a very old tradition in all communities that has survived through the modifications brought up by the narrators of each period and time. As such, throughout history, different versions of the same story appear, and each of them, following the changes made by the story tellers, might be similar or different with the previous versions. A study of the structures of the various versions of the same story, not only helps us discover the original form, but also says many things about the interrelation between the story tellers, and the interaction between cultures. In this article, twelve versions of “The Tale of Solomon and the Man Who Was to Escape from Azrael” from Mathnavi of Mowlavi, are compared based on a structural approach. The findings prove that Mowlavi is totally aware of the forms of his stories as well as the internal and external structures of the narratives. Therefore, one has no choice but to consider Mowlavi a skillful and talented story teller.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Tale of Solomon and the Man Who Was to Escape from Azrael
  • structuralism
  • Narrative
  • Mowlavi
  • Mathnavi