تحلیل عناصر نمادین و کهن‌الگویی در معراج‌نامه‌های نظامی

نویسنده

چکیده

یکی از بخش‌های برجسته در منظومه‏های نظامی، معراج‏نامه‎های اوست که وی آنها را به تقلید از سنایی غزنوی سروده‌است. مطالعۀ این بخش از خمسۀ نظامی بیانگر آن است که شاعر در توصیف این واقعۀ عظیم دینی و تاریخی به منابع سیره و تفسیر توجه ویژه داشته و حوادث را آن‎گونه که در این منابع آمده، البته با نگاهی کلی‎تر و با بیان هنری و شاعرانۀ خود به رشتۀ نظم درآورده‌است. آنچه در معراج‏نامه‏های نظامی قابل‎توجه می‎نماید، برخی اندیشه‎های نمادین و کهن‎الگویی است که دریافت معنای آنها نسبتاً دشوار است و نیاز به تأویل و تفسیر و مراجعه به دیگر منابع دارد. برای مثال در شکل‎شناسی معراج، نظامی، تصویری کهن ارائه داده‌است که با قدیمی‏ترین اندیشه‏های بشری پیوند می‎یابد. در توصیف براق، اسب شبه‎اساطیری پیامبر (ص) نیز شاعر اوج هنر و دانش خویش را به‌کار برده و مفاهیمی را مطرح نموده‌است که تنها در پیوند با نمادها و کهن‏الگوها می‎توان آنها را دریافت؛ مفاهیمی که شکل مصور آن در مینیاتورهایی که معراج را به تصویر کشیده‏اند نیز منعکس شده‌است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Analysis of Symbolic and Archetypal Elements In Nezāmi’s Me’rājnāme

نویسنده [English]

  • Tayyebeh Ja’fari
چکیده [English]

A remarkable part in Nezāmi’s verse is his Me’rāj nāmes (Books of Ascension) , produced by imitating Sanā’i. Nezāmi, in describing this great religious and historical event, though following an artistic expression, has benefited from the tradition of hermeneutics. The significant point in Nezāmi’s Me’rājnāme is some symbolic and archetypal ideas which are difficult to understand. Meanwhile, the images depicted by the poet are related to the oldest prototypes. An example of Nezāmi’s artistic descriptions concerns Boragh, a pseudomythical horse of the prophet of Islam, which is impossible to understand unless the reader is provided with sufficient knowledge of symbols and archetypes. These concepts are embodied in miniatures depicting Me’rāj.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Khamse of Nezāmi
  • Me’rājnāme
  • astronomy
  • Boragh
  • individuation process