سطوح تعلیق و تثبیت معنای نظربازی در نگاه عارفانۀ غزل سعدی

نویسندگان

چکیده

نظربازی در غزلیات سعدی نه‏تنها از منظر بسامد چشمگیر، که از نظر شیوه‏های اظهار هم متنوع‏ است. تحقیقات پیشین عمدتاً با رویکردی محتوامحور و نگاهی عرفانی، به تبیین نظربازی پرداخته‌‏اند، اما لذت قرائت متنِ دربرگیرندۀ مفهوم نظربازی و نیز درک معنا یا معانی آن، در گرو کشف شیوۀ بیان راوی است. این نوشتار درصدد است تا نشان دهد که راوی غزلیات سعدی چگونه با ایجاد تصور تابوشکنی به‌مثابه نوعی تعلیق، ابتدا مخاطب را دچار نوعی پرسه کرده، سپس به معنای دلخواه خود می‌رساند. نتیجه حاکی است که راوی غزل برای طرح معنایی فلسفی یا عرفانی درباب کنش نظربازی، با درجاتی از تعلیق در سه لایه از بافت کلامی- بیت، غزل و کل غزلیات- سه سطح روایت می‌سازد ‏که مخاطب در هریک از این سطوح، ظاهراً با شکلی از تابوشکنی روبه‏رو می‏شود. اما تنش به‌‏وجودآمده در هر سطح با توجه به بافت کلامی سطح بالا و یا در قیاس با هم، فروکش کرده، تصور تابوشکنی منتفی می‌شود. درنهایت مخاطب به سوی معنایی واحد یا غالب - اعم از فلسفی یا عرفانی- سوق داده می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Levels of Suspense, and Fixation of the Concept of Eye-flirting in Sa’di’s Mysticism

نویسندگان [English]

  • Pārsā Yaghoobi Janbeh Sarāyi
  • Zahra Abtahi
چکیده [English]

Eye-flirting in Ghazaliāt of Sa’di has always been a matter of research because, compared to other Persian literary texts, Ghazaliāt is more prolific concerning the concept of eye-flirting. Nevertheless, most of these researches have been content-based and mystical. The present article, by adopting a narrative point of view, does its best to show how Ghazaliāt, through breaking the taboos, creates a suspense in which the reader finds the occasion to pose new questions that pave the way for the narrator to attain his goals. This is a method of narration in which the narrator at the three levels of line , Ghazal and Ghazaliāt, shapes different degrees of suspense that move towards different forms of taboo-breaking, but the tensions coming out of these suspenses, will decrease due to their interrelations, and consequently eliminates the perception of breaking taboos. The reader, in this way, will be finally directed towards one and the same philosophical or mystical meaning

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sa’di’s Ghazal
  • eye
  • flirting
  • taboo
  • breaking
  • suspense
  • meaning fixation