تحلیلِ فرمالیستی پیرنگ در داستان های کوتاه معاصر فارسی

نویسندگان

چکیده

از نظر فرمالیست‌ها «داستان» عبارت است از زنجیرة رخدادها و کنش‌ها مطابق با نوع ترتیب آنها در تسلسل زمانی، و درواقع «چیستیِ» محتوای روایت و مواد خام و سویة بالقوّة آن است؛ اما پیرنگ از دیدگاه آنها برخلاف ارادة دیگر روایت‌شناسان، «روابط و مناسباتِ علّت و معلولی میانِ رخ‌دادها» نیست، بلکه سویة بالفعلِ روایت، و شاملِ کلیة «تمهیداتِ زیباشناختی و صناعات آشنازداینده‌ای» است که نویسنده برای بیان داستان یا محتوای روایت به‌کار می‌بندد تا آن را هنری و زیباشناختی جلوه دهد. ازاین‌رو، با توجه به مفهوم پیرنگ، فرمالیست‌ها بیشتر در پی بررسیِ جنبه‌ها و ابعاد آشنایی‌زداینده و زیباشناختیِ هنر روایت‌پردازی بودند. همانندِ آشنایی-زدایی، پیرنگ هنری نیز در سطوحِ سه‌گانة «زبان، درون‌مایه و صناعات» جلوه‌گر می‌شود.
در این مقاله به بررسی دیدگاه فرمالیست‌ها در بابِ تفاوت و تمایزِ داستان و پیرنگ پرداخته شده، و از همین منظر، جلوه‌های گوناگون پیرنگ، به مدد داستان‌های کوتاهِ فرمالیستیِ معاصرِ فارسی مورد تحلیل قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Formalistic Analysis of Plot in Persian Contemporary Short stories

نویسندگان [English]

  • Mahmood Reza’ee Dasht Arzhaneh
  • Ghodrat Ghasemi Poor
چکیده [English]

Fabula (story), according to Formalists, is the chronologic sequence of events and actions which is in fact the “whatness” of the narrative content, its material, and potential aspect, while syuzhet (plot), is no longer the cause-effect relation between the events, but the actual aspect of narrative that comprises all the aesthetic and defamiliarising devices that are used to represent the story as something artistic. Formalists, as to their interpretation of the concept of plot, were more concerned with the defamiliarising sides of narration and thus studied it in the categories of language, theme and devices.
This article, through reviewing the distinction between fabula and syuzhet according to Formalists, shows their various aspects in some formalistic Persian short stories.

کلیدواژه‌ها [English]

  • formalism
  • fabula
  • syuzhet
  • defamiliarisation
  • short story