تحلیل چرایی تقابل گفتمان محمدرضا شفیعی کدکنی با یدالله رؤیایی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

در آثار مکتوب محمدرضا شفیعی­کدکنی در باب شعر معاصر، همواره تقابلی واضح و روشن با جریان شعر حجم و به‌خصوص یدالله رؤیایی دیده می­شود که این تقایل به شکل­های مختلف نمود پیدا کرده‌است. از حذف عامدانة این جریان در بررسی­های تکوینی گرفته تا طعن و کنایه به شعرهای یدالله رؤیایی و استفاده از استعاره­های نیش­دار در تحلیل­های مرتبط با این جریان شعری. در این پژوهش پس از نشان‌دادن نمونه­هایی از این تقابل، به این سؤال پرداخته شده‌است که دلیل این تقابل آگاهانه و همیشگی چه بوده‌است؟ و چرا شفیعی­کدکنی این‌گونه در طول سالیان متوالی نقد و نظراتش درباب شعر معاصر را به‌گونه‌ای ارائه می­کند که یکی از مصداق­های بارزش رؤیایی و جریان شعر حجم است؟ در این تحقیق سه عامل اصلی ارائه شده که در ایجاد این موضع‌گیری نقش داشته‌است: 1- تفاوت دیدگاه شفیعی کدکنی با رؤیایی در زمینه‌های زیبایی‌شناسی شعری و هنری؛ 2- دیدگاه خاص شفیعی کدکنی نسبت به شاعرانی چون رؤیایی و پیروان آنها؛ 3- تفاوت ایدئولوژیک بین این دو (تعهدمدار و تعهدگریز).

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Poetic Universes of Shafi’i Kadkani and Yadollāh Royā’i: Opposition of Two Discourses

نویسنده [English]

  • a a
چکیده [English]

Shafi’i Kadkani, in his critical writings, has intentionally and explicitly opposed spasmentalism in general and Royā’i’s poetry in specific. He not only excluded spasmentalism from the history of Iranian contemporary poetry, but has ironically spoken about poets like Royā’i. This article, through introducing some evidence tries to discover the causes of such an outlook. The article concentrates on three topics: A) Different poetic perspectives of the two poets; B) Opposition of their ideologies; C) Personal opinion of Kadkani about spasmentalists..
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shafi’i Kadkani
  • Yadollāh Roya’i
  • Spasmentalism
  • Discourse Analeysis
انجمن شاعران ایران (1391)، هزار نامه به شفیعی کدکنی، به آدرس
http://poetry.ir/?sn=news&pt=full&lang=&id=name
براهنی، رضا (1380)، طلا در مس (در شعر و شاعری)، جلد 3، تهران: زریاب.
بهرام‌پور، شعبانعلی (1379)، مقدمة مترجم در: فرکلاف، نورمن؛ تحلیل انتقادی گفتمان، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
حسین­پور، علی (1382)، «شعر «موج نو» و شعر «حجم‌گرای» معاصر فارسی»، نشریة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی تبریز، شمارۀ 188، صص 180-157.
خواجات، بهزاد (1387)، روزنامه کارگزاران، ویژة تجدید چاپ هفتادسنگ قبر، شمارة 639 ، یکشنبه 26 آبان، برگرفته از آدرس زیر:
http://royai.malakut.org/archives/2008/11/post_112.html
ــــــــــــــــ  (1393)، «استرداد فاصله­های واقعیت تا ماوراء؛ دربارة شعر حجم و رؤیاییسم»، ماهنامة تجربه، شمارة 28، اردیبهشت، برگرفته از آدرس زیر:
https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=300326596799264&id=284233121741945&substory_index=0
رعیت حسن­آبادی، علیرضا و زهرازاده، محمدعلی (1391)،«بینامتنیت و شعر حجم»، در کتاب هفتادسنگ قبر، اثر یدالله رؤیایی، مشهد: ثابت قدم.
ــــــــــــــــ (1394)، «مانیفست و تلقی از آن در گفتمان شعر مدرن و پست‌مدرن فارسی»، فصلنامة نقدادبی، دورۀ 8، شمارۀ 31، صص 60-41.
رؤیایی، یدالله (1357)، از سکوی سرخ؛ مجموعه مصاحبه­ها، به کوشش غلامرضا همراز، تهران: مروارید.
ــــــــــــــــ (1384)، گزینة اشعار، تهران: مروارید.
زرقانی، سیدمهدی (1383)، چشم­انداز شعر معاصر ایران، تهران: ثالث.
شفیعی­کدکنی، محمدرضا (1359)، ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، تهران: توس.
ــــــــــــــــ (1386)، «در غربال کردن شعر قرن بیستم»، بخارا، شمارة 60، فروردین و اردیبهشت، صص 24-22.
ــــــــــــــــ (1390)، با چراغ و آینه. در جستجوی ریشه‌های تحول شعر معاصر.ایران، تهران: سخن.
ــــــــــــــــ (1391)، حالات و مقامات م. امید، تهران: سخن.
لنگرودی، شمس (1377)، تاریخ تحلیلی شعر نو، جلد چهارم، تهران: مرکز.
ــــــــــــــــ (1387)، تاریخ تحلیلی شعر نو، جلد دوم، تهران: مرکز.
فاطمی، سیدحسین و عمارتی مقدم، داوود (1389)، «شعر حجم و کوبیسم؛ بازخوانی مبانی نظری شعر حجم براساس زیبایی‌شناسی کوبیسم»، فصلنامة نقدادبی، شمارة 9، صص 48-29.
ون‌دایک، تئون ای (1382)، مطالعاتی در تحلیل گفتمان، ترجمة تژا میرفخرایی و دیگران، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
نوری علاء، اسماعیل (1348)، صور و اسباب در شعر معاصر، تهران: بامداد.
ــــــــــــــــ (1373)، تئوری شعر؛ از شعر نو تا شعر عشق، لندن: غزال.
نیکنام، لادن (1388)، نقدی بر مجموعة «در جستجوی آن لغت تنها»، روزنامة اعتماد، شماره2041، برگرفته از صفحۀ شخصی رویایی به آدرس زیر:
http://www.royaee.malakut.org/
یورگنسن، ماریان و فیلیپس، لوئیز (1389)، نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمة هادی جلیلی، تهران: نی.