بازنگری روایات تاریخی یزگرد اول و بهرام پنجم با تأکید بر تحلیل ‌انتقادی گفتمان

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان

2 دانشیار زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه گیلان

3 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان

چکیده

ظهور چهرۀ اسطوره­ای بهرام، پس از بیست سال حکومت مسالمت­آمیز یزدگرد، به­عنوان اتخاذ موقعیتی راهبردی برای جبران شکافِ گفتمانی در جامعۀ زردشتی قابل توجیه است. سنت روایی زردشتی، بهرام را در گره­گاهِ گفتمانی قرار می­دهد و عناصری چون شجاعت، جنگ­های داخلی و خارجی و کنش­های تاریخی او را با رمزگانی اسطوره‌ای و حماسی، حول آن می­تَنَد. هدف این مقاله، بررسی انتقادی «مرگ یزدگرد» و «تاج­ربایی بهرام گور از میان دو شیر» براساس گزارش سه متن (تاریخ طبری، تاریخ ثعالبی و بخش تاریخی شاهنامۀ فردوسی) است تا زیرساخت‌های ایدئولوژیک و مناسبات قدرت در نظم­ گفتمانی­ روایت­ها و راویان آشکار شود. از مقایسۀ روایت­های مربوط به یزدگرد و بهرام می­توان به سیطرۀ روایت ایدئولوژیکِراویان در بازسازی اسطوره­های دینی و احیای آنها در پیکربندی­ای تاریخی پی­برد. این تحلیل براساس تلفیقی از رویکرد فرکلاف و لاکلو و موفه در تحلیل انتقادی گفتمان صورت گرفته‌است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Historical Narrative of Yazdgerd I and Bahrām V Based on some Components of Critical Discourse Analysis

نویسندگان [English]

  • Alireza Nikoo’i 1
  • Behzad Barekat 2
  • Masoomeh Ghayoori 3
چکیده [English]

Emergence of the mythical figure of Bahrām, twenty years after the peaceful kingship of Yazdgerd, is noticeable as a strategic action to fill the discursive gap in Zoroasterian society. The narrative tradition of Zoroasterianism places Bahrām in the discursive knot, and makes elements like courage, inland and outland wars to turn around him. This article intends to perform a critical analysis of “Death of Yazdgerd” and “Snatching the crown between two lions” based on three reports named Tārikh-e Tabari, Tārikh-e Sa’ālebi, and the historical part of Ferdowsi’s Shāhname. The theoretical basis of the research is a combination of Fairclough and Laclau and Mouffe’s reading of critical discourse analysis, and the goal of the study is to reveal the ideological infra-structures and power relations in the discursive order of the narrators and narratives. The comparison between the two narratives related to Yazdgerd and Bahrām implies the dominance of the ideological narrative on reformulation of religious myths and their role on historical configuration of the texts

کلیدواژه‌ها [English]

  • Critical Discourse Analysis
  • Narrative
  • History
  • Yazdgerd I
  • Bahram V