بررسی همانندی‌های نظریات عبدالقاهر جرجانی در کاربردشناسیِ زبان و نقشگرایی هلیدی

نویسندگان

چکیده

عبدالقاهر جرجانی، بلاغی و دستورنویس شهیر ایرانی در قرن پنجم، با دو کتاب مهم خود، اسرارالبلاغه و بهخصوص دلائل‌الاعجاز، انقلاب زبان‌شناسی عرب را رقم زد. در قرن حاضر جرجانی به خاطر تازگی و به روز بودن بسیاری از آرائش مورد توجه قرار گرفت و تلاشی گسترده برای جستجوی مشترکات نظری و عملی او با زبان‌شناسی مدرن آغاز شد. این مقاله نیز در پی آن است تا بخشی از آراءِ جرجانی در کتاب دلائل‌الاعجاز را -که مجموعاً «نظریۀ نظم» نام گرفته است- تحلیل کند و همانندهای آن را با دو شاخة متشابه زبان‌شناسی یعنی کاربردشناسی زبان و نقش‌گرایی هلیدی بسنجد. توجه به نقش گوینده و شنونده در شکل‌گیری کلام، تأکید بر ارتباط نحو و معنا و به‌ویژه تأثیر آرایش واژگانی در خلق معنا، از اهم مباحثی هستند که مجرای پیوند جرجانی با کاربردشناسی و نقش‌گرایی به ‌شمار می‌آیند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Equivalents for Jorjāni’s ideas in Pragmatics and Halliday’s Functionalism

نویسندگان [English]

  • Leila Seyd Ghasem
  • Roohollah Hadi
چکیده [English]

Abdolghāher Jorjāni, the famous Iranian rhetorician and grammarian of 5th century (A.H.), is considered as an evolutionary thinker in linguistics due to ideas introduced in Asrār-ol balāqe, and dalā’el-ol e’jāz. In our time a new attempt has been made to show some affinities between his ideas and ideas of modern linguistics. The present article tries to show the so-called “Theory of Order” by Jorjāni has some equivalents in pragmatics and Halliday’s functionalism. The role of speaker and hearer, the relation between syntax and semantics, and the effect of word order on meaning production are among the elements which create this co-relation

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abdolghāher Jorjāni
  • theory of order
  • Linguistics
  • pragmatics
  • functionalism