بررسی مقایسه‌ای عنصر نور در مثنوی با مهم‌ترین آثار عرفانی ادب فارسی

نویسندگان

چکیده

این مقاله بر آن است که جلوه‌های گوناگون معرفت‌شناختی و هستی‌شناختی عنصر نور را در مثنوی بررسی و آن را با آثار عرفانی مهم فارسی مقایسه کند. نتیجۀ کار نشان می‌دهد که مولوی بیشتر به جنبه‌های معرفتشناختی عنصر نور با تکیه بر قرآن و شریعت پرداخته است و تلقّی او از عنصر نور و توابع آن، هم با تلقّی اصطلاحی صوفیانی مثل علی بن عثمان هجویری و ابوالقاسم قشیری و هم با تلقّی هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی ویژۀ امثال عینالقضات همدانی و احمد غزّالی و نیز نظام اندیشه‌ای ساختارمند و منسجم تأویلی ابن عربی و پیروانش تفاوت دارد. مولوی هرچند به ویژگیها و ارزشهای معرفت‌شناختی عنصر نور از جنبه‌های مختلف اشاره دارد، اما از دید هستی‌شناختی از چهارچوب قرآن و حدیث پا را فراتر نمی‌نهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Element \"Light\" in Mathnavi

نویسندگان [English]

  • Mohammad Kāzem Yoosefpoor
  • Ekhtiār Bakhshi
چکیده [English]

The present article intends to examine the various epistemological and ontological aspects of the element \"Light\" in Mathnavi and compare them with the function of \"Light\" in the other important mystic works of Persian literature. According to the findings of the article, Mathnavi is mostly concerned with these epistemological aspects of \"Light\" which deal with The Law and The Quran, and its interpretation of \"Light\" and the related concepts differ from both ontological and epistemological interpretation of the mystics such as Ali-ebn Othmān Hojviri Hamedāni and Ahmad Ghazzāli, and the systematic and coherent understanding of Ibn-Arabi and his followers. Molavi, although exploring the multiple features and values of \"Light\", never goes beyond the epistemology of Holy Quran and Tradition.

کلیدواژه‌ها [English]

  • epiphany
  • pantheism
  • Mathnavi
  • mysticism
  • Light