ساختار و ساخت‌آفرینی تخیّل

نویسنده

چکیده

تخیّل یکی از بنیادی‌ترین عناصر زیبایی‌شناسی است که در هنرهای تصویری و کلامی بسیاری ‌به آن پرداخته‌اند. مفهوم پیچیدۀ تخیّل در عرصۀ علوم انسانی هم‌ معنایی ویژه یافته‌است؛ چنان‌که در حوزۀ شناخت‌شناسی عرفان، نقش تخیّل به عنوان یک «تجربۀ انسانی ـ فراعقلانی»، در حوزۀ شناخت ادیان به عنوان «تجربۀ دینی»، در روانشناسی‌ شناختی به عنوان اصلی‌ترین کارکرد در تشکیل «خودِ فردی» انسان و در مطالعاتِ اسطوره‌شناختی به‌عنوان مؤثّرترین عامل در تشکیل «خودِ جمعی» مورد توجّه بسیاری از محقّقین قرار گرفته ‌است. بنابراین تخیّل را می‌توان بنیادی‌ترین عامل در خلقِ تجربه‌های شهودی، کشفی، درک امر قدسی، کشف ساختارهای واقعیت و خلق ساختارهای زیبایی‌شناختی دانست. این مقاله سه هدف را دنبال می‌کند:
1- تبیین ساختار تخیّل که در واقع این توصیف و تبیین، مدخلی برای پاسخ به این سؤال اصلی است که چگونه تخیّل ساختارآفرین است.
2- تأثیرپذیری تخیّل از ارزشها، باورها، تلقی‌ها و رویکردهای عصری به گونه‌ای که چرخش در ساختار اولیّۀ آن به وجود می‌آید و از آنجا که تغییر در عنصر عاملیّت همیشه می‌تواند تغییر در معناها و ساختارها به وجود آورد، این نکته می‌تواند حائز اهمیّت باشد.
3- و سرانجام توصیف این مسئله که چگونه تخیّل نوظهور، عامل خلق ساختاری دیگر در آثار ادبی، به‌ویژه شعر می‌گردد. به زبان ساده‌تر این مقاله می‌خواهد چرخش تخیّل را از زیبایی‌شناسی دیروز‌ به زیبایی‌شناسی امروز نشان دهد؛ بنابراین تلاش می‌کند تا تخیّل دیروز سنّت ادبی ایران را با تخیّل معاصر مقایسه کند

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Structure and Structurization of Imagination

نویسنده [English]

  • Sina Jahandideh
چکیده [English]

Imagination, as one of the fundamental elements of aesthetics, is studied in both visual and verbal arts. This complicated concept has various interpretations in different fields of human science: in mysticism, it is a "supraintellectual human experience", in the area of religion, a "religious experience", in cognitive psychology, the main element in the formation of "individual self", and in mythology, the most effective factor in constructing "collective self". Imaginatin is then, to be considered as the most basic constituent in creating the intuitive experience, comprehending the divine, discovering the constructions of reality, and creating aesthetic structures.
This article follows a triple aim:
Determining the structure of imagination as a base to answer the question related to the manner of structurization of imagination.
Assessing the effect of values, beliefs, interpretations and approaches of every period on imagination, as a matter of change in its structure, and measuring the significance of this fact, due to the fact that a change in the agent always changes the meanings and structures.
Reckoning the manner through which the newly-developed imagination turns out to be an element for creating another structure in literary works, and in particular poetry. In other words this article, by comparing the role of imagination in the traditional and modern literature, shows how the traditional aesthetics developed to the new one.

کلیدواژه‌ها [English]

  • imagination
  • Structure
  • structurization
  • traditional and modern aesthetics