زبان‌شناسی و تحلیل گفتمان

نویسنده

چکیده

این مقاله شرایط پیدایش تحلیل گفتمان در زبان‌شناسی را بررسی می‌کند، یعنی در رشته‌ای که در چارچوب ساخت‌گرایی شکل گرفته و همواره دستور زبان را بر کلمه و متن مقدم داشته است. سختی و بی‌انعطافی میراث زبان‌شناسی ساخت‌گرا و نارسائیهای آشکار آن در پرداختن به روابط متن با فرهنگ و سوبژکتیویته، با مراجعه به نظریه‌های پساساخت‌گرا و فمینیستی و پویشهای تأمل‌گری و نوشوندگی بی‌وقفة آنها تا حدّی قابل جبران است. دستاوردهای مهمّ مایکل هالیدی برای زبان‌‌شناسی به تأکید بیشتر بر متن و مقدّم شمردن آن بر کلمه یا جمله به عنوان واحد اساسی زبان انجامیده است. سودمندی بسیاری از فنون نشئت گرفته از انواع گوناگون تحلیل گفتمان زبان‌شناختی و نیز مراودة پرثمر با سایر رشته‌ها (خصوصاً فلسفه و جامعه‌شناسی) خاطرنشان می‌شود و مباحث کنونی همچون مادیّت گفتمان، حالات چندگانة متن‌بودگی و مسئله ضعف تأمل‌گری در زبان‌شناسی یعنی ناکامی در زیر سؤال بردن بسیاری از مقوله‌های زبان‌شناختی، جامعه‌شناختی و فلسفی مورد استفادة آن، بررسی می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Linguistics and Discourse Analysis

نویسنده [English]

  • Hassan Chavoshian
چکیده [English]

This essay explores the conditions for the possibility of the emergence of discourse analysis in the sphere of linguistics. As a discipline established within a structuralist framework, linguistics relentlessly supported the priority of grammar over word and text. The rigidities of the structuralist tradition besides its manifest inadequacies in dealing with interrelation of text and culture can be eliminated to some extent by referring to poststructuralist and feminist theories due to their capacities for constant theoretical reflexivity and renewal.
This article draws attention to the fact that Halliday's emphasis on text -- rather than word or sentence – as the basic unit of language, has been a significant contribution to discourse analysis. Meanwhile the potential usefulness of many of the descriptive technologies that have emerged from various kinds of linguistic discourse analysis as well as its productive engagement with other disciplines (especially philosophy and sociology) are the concerns of this article. Finally the paper takes a look at the actual problematics including the materiality of discourse, the multiple modality of textuality, and the problem of widespread lack of reflexivity within linguistics, i.e. the failure of linguistics to interrogate many of the categories (linguistic, sociological, philosophical) it benefits from.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Critical Discourse Analysis
  • materiality of discourse
  • poststructuralism
  • conversation analysis