2024-03-29T11:49:48Z
https://adab.guilan.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=125
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8027
1388
2
6
ضرورت تصحیح انتقادی غزلهای خواجوی کرمانی
محمود
عابدی
هرچند بسیاری از متون ادبی ما به کوشش استادان و محققان و به شیوۀ علمی و انتقادی تصحیح شدهاند، امّا هنوز مجموعهای از آثار قدما را میشناسیم که به طبع انتقادی نرسیدهاند و صورت کاملاً قابل اعتمادی از آنها عرضه نشده است. از جملۀ این متون، دیوان کمالالدّین محمودبن علی مشهور به خواجوی کرمانی (م: 750) است که علاوه بر داشتن ارزشهای فراوان مستقل فرهنگی و ادبی، واسطۀ پیوند غزل سعدی و حافظ هم هست و بنابراین تصحیح دقیق و عرضۀ مطلوب آن فواید مضاعف دارد. نوشتۀ حاضر نشان میدهد که کوششهای انجام گرفته در تصحیح دیوان (غزلهای) خواجو تنها در حکم کاری مقدماتی است و کاستیها و خطاهای بسیاری در آن راه یافته است که غالباً ناشی از شیوۀ تصحیح و نقص احتمالی نسخههاست. گذشته از آن که فراوانی خطاخوانیها و غلطهای چاپی هم از میزان صحّت و اعتبار کار مصحح کاسته است.
غزلیات خواجو
غزل قرن هشتم
تصحیح متون
2009
07
01
7
30
https://adab.guilan.ac.ir/article_327_48b2fa51ae852ef63913054db2d5773d.pdf
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8027
1388
2
6
راویان شعر پارسی
عبدالله
رادمرد
فرامرز
آدینه
از جمله سنتهای شعر پارسی که ریشه در ادبیات سامانی و شعر ستایشی و درباری دارد و حتی میتوان پیشینۀ آن را تا ادبیات پیش از اسلام و بهویژه آیین گوسانی پارتی نیز باز پس برد، روایت شعر است. در ادب عرب نیز روایت، پیشینهای دراز دارد و یگانه راهی بوده است که یادگارهای ادبی اعراب را از دورۀ جاهلی به روزگار اسلامی رسانیده است. روایت در پارسی، خوانده شدن شعر بر زبان راویان خوشآوازی بوده است که از سوی شاعر، عهدهدار گزارش سخن او بودهاند. در این مقاله پیشینۀ روایت شعر در ایران، زمینههای پیدایش آن، نامهای برجای مانده از راویان، کارکردهای آنان و سرانجام، دگرگونیهای راه یافته در مفهوم روایت بررسی شده است. در بخشی از مقاله نیز به پیشینۀ روایت در ادب عرب و پژوهش در سرچشمۀ روایت پارسی و پیوند آن با ادب عربی پرداخته شده است.
شعر پارسی
روایت شعر
راوی
پیشینه
زمینه و کارکرد
2009
07
01
31
54
https://adab.guilan.ac.ir/article_328_f4d74c12b568bdee25cb58ede8455cdd.pdf
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8027
1388
2
6
ژرفساخت اسطورهای رمان رود راوی
تیمور
مالمیر
حسین
اسدی جوزانی
رود راوی مفصلترین اثر خسروی، و حاوی تمام مهارتهای اوست. اهمیتی که خسروی برای کلمه و کتابت قائل است و سبک پسامدرنی که به کمک کلمه ایجاد میکند سبب شده این رمان، ساختار روایتی پیچیده بیابد. برای دریافت اسباب این پیچیدگی و فهم و تحلیل متن، از روش پساساختاری رولان بارت استفاده کردهایم. ژرفساخت داستان، براندازی یا بیاعتبار کردن زمان است. نویسنده این اندیشه را در موضوعات و حوادثی چون تسعیر، تسلیب و ترمیم، و حلول و تکرار شخصیتها قرار داده، و در قالب کلمه و مکتوب بازآفریده است. نویسنده از هر عنصری برای تبیین اندیشة مقابله با زمان استفاده کرده است چنانکه ترتیب پیرفتها، ناهماهنگی زمان روایت با داستان، و زمان پریشی را نشان میدهد.
براندازی زمان
تکرار شخصیّت
ژرف ساخت
پساساختارگرایی
2009
07
01
55
85
https://adab.guilan.ac.ir/article_329_35601a3c2d02e8eb055cd0e35e5cb155.pdf
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8027
1388
2
6
خاستگاه استعاری افعال حسی چندمعنا در زبان فارسی از منظر معنیشناسی شناختی
مریم سادات
فیاضی
عالیه
کرد زعفرانلو کامبوزیا
تا پیش از پیدایش زبانشناسی شناختی، بسیاری از زبانشناسان، استعاره را روشی برای خیالپردازی شاعرانه میدانستند. به همین دلیل، «استعاره» غالباً مفهومی ادبی به شمار میرفت. لیکن با اشاعة الگوی شناختی، کارکرد استعاره در گفتمان روزمرۀ اهل زبان مورد توجه قرار گرفت.
پرسشی که در مقالۀ حاضر مطرح میشود این است که آیا «استعاره» میتواند باعث چندمعنایی در زبان فارسی شود یا نه. برای پاسخگویی به این پرسش، دادههای گفتاری و نوشتاری به کار رفته در اخبار و جراید، گردآوری شد و پژوهش بر پایۀ این فرضیه شکل گرفت که استعاره را در چارچوب معنیشناسی شناختی، میتوان یکی از خاستگاههای چندمعنایی دانست. پس از تجزیه و تحلیل دادهها، فرضیۀ پیشگفته مورد تأیید قرار گرفت. تحقیق به روش توصیفی- قیاسی صورت پذیرفت.
به طور کلی نگارندگان بر آناند تا نشان دهند که تغییرات معنایی را میتوان به شکلی نظاممند در ارتباط با قالبهای معنایی تبیین کرد.
استعاره
افعال حسی
چندمعنایی
قالب
2009
07
01
55
85
https://adab.guilan.ac.ir/article_330_f8312731d19e68d5be12912b83e81bc2.pdf
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8027
1388
2
6
بررسی ریشه و مادة افعال در گویشهای تاتی، تالشی و گیلکی
محرم
رضایتی کیشهخاله
جهاندوست
سبزعلیپور
ریشه و مادة افعال از مهمترین و اساسیترین قسمتهای هر زبان است. ریشه جزءِ بنیادی واژه است که میان لغتهای تشکیل دهندة یک خانوداة لغوی مشترک است و معنای اصلی آن لغتها را در بردارد و ماده از افزودن جزئی به ریشه ساخته میشود. با استخراج ریشهها میتوان بسیاری از مبهمات زبانهای ایرانی را در حوزة معنایی و دستوری گشود. مادههای فعلی، اساس ساخت فعلها را در گویشهای مختلف تشکیل میدهند و غالباً از تعدادی ریشة محدود مشتق شدهاند.
گویشهای تاتی، تالشی و گیلکی از گروه زبانهای ایرانی شمال غربیاند که در حاشیة دریای خزر رایجاند. در این گویشها بسیاری از عناصر زبانهای ایرانی دورة باستان و میانه حفظ شده است. در این مقاله ابتدا به ریشه و مادههای فعلی و چگونگی ساخت آنها در گویشهای مزبور میپردازیم، سپس وجوه تشابه و تفاوت آنها را در این حوزه با یکدیگر بررسی میکنیم.
ریشه
مادة مضارع
مادة ماضی
تاتی
گیلکی
تالشی
2009
07
01
111
132
https://adab.guilan.ac.ir/article_331_c2dfaa723560ca59f34b2fc5083b8d87.pdf
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8027
1388
2
6
آشناترین شاعر ادب فارسی با شاهنامه
زی
با
سجّاد
آیدِنلو
قاآنی به دلایلی به کرّات از نامها و داستانهای شاهنامهای در شعر خویش بهره گرفته و این تلمیحات را برای مدح، توصیف طبیعت، معشوق و احوال خود، تمثیلسازی و بیان مقاصد تعلیمی به کار برده است. مهمترین بخش اشارات ملّی- پهلوانیِ قاآنی که موجب برتری وی بر سایر شاعران است، تلمیحات نادر اوست که از مآخذ متعدّدی مانند شاهنامه، منظومههای پهلوانی، متون تاریخی و ادبیِ دیگر و روایات نقّالی و شفاهی/ عامیانۀ زمان استفاده شده است. شماری از ویژگیهای تلمیحات شاهنامهایِ قاآنی عبارت است از: دقّت در جزئیّات داستانهای شاهنامه، رعایت جادوی مجاورت، تقابل ویژگیهای یک شخص با خود او در ساختار تلمیح، تشبیه ممدوح به دو شخصیّت شاهنامهای با وجهشبهی واحد، ستایش ممدوح با ترکیبِ دو نام شاهنامهای، و ... او افزون بر روایات شاهنامه به نام و نکتههایی از سرگذشت فردوسی نیز اشاره کرده است.
قاآنی به گواهی شواهد متنوّع و فراوان دیوانش پرتوجّهترین شاعر ادب فارسی به شاهنامه است و بیش از سخنوران دیگر توانسته تسلّط خیرهکنندۀ خود را بر روایات ملّی- پهلوانی ایران، در شعر خویش عرضه کند.
قاآنی
فردوسی
شاهنامه
روایات ملّی
روایات پهلوانی
2009
07
01
133
161
https://adab.guilan.ac.ir/article_332_f0317e2d8bcb1f6c02ecf6068d8fd713.pdf
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8027
1388
2
6
نقد روایتشناختی سه داستان کوتاه نادر ابراهیمی
مهیار
علویمقدّم
سوسن
پورشهرام
روایت را میتوان همچون جنبههای درهم بافتهای از متن و اثر ادبی به شمارآورد که به همراه زبان، یکی از مهمترین حوزههای نظریۀ ادبی به شمار میرود. روایتشناسی، در بارۀ شیوههای مختلف بیان رویدادها و تحلیل ادبیات روایی نظیر رمان، داستان کوتاه و حماسه به بحث میپردازد. هر کدام از این شیوهها، متن ادبی را از زاویهای خاص بررسی میکند. شناخت روایت به منتقد، در نقد و تحلیل داستان و عناصر داستانی و نیز به آفرینندۀ داستان در فرایند آفرینش داستان کمک میکند. پژوهشگران از راه روایتشناسی داستان، ساختار و مناسبات درونی نشانهها را در متن باز مییابند.
در این مقاله کوشیده شده است به بررسی روایت در سه داستان کوتاه نادر ابراهیمی (خانهای برای شب، دشنام و صدا که میپیچد) و مسائلی را که در خواندن داستان اهمیّت دارند، امّا از جهتی به قدری آشکارند که گاه دیده نمیشوند، پرداخته شود؛ درک شیوههایی که ما را به برداشتی تازه و نو از داستان میرساند و ارائۀ تفسیری بهتر از داستان که بهسادگی از روساخت متن، قابل درک نیست.
روایت
روایتشناسی
طرح
داستان معاصر
نادر ابراهیمی
2009
07
01
163
178
https://adab.guilan.ac.ir/article_333_bd0f3d11cbf3804c42e1f64c0eb90087.pdf