دانشگاه گیلان
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8020
3
10
2009
07
01
بررسی رابطة تجربة عرفانی و زبان تصویری در عبهرالعاشقین
7
25
FA
محمود
فتوحی
fotoohirud@yahoo.com
مریم
علی نژاد
alinezhad.maryam@yahoo.com
مقالة حاضر ضمن اشارهای گذرا به محتوا و درونمایة عبهرالعاشقین نوشتة روزبهان بقلی شیرازی (522ـ606) بر آن است که در گام نخست به تصویرپردازی و ساختارهای تصویری روزبهان در این اثر عرفانی بپردازد، سپس نقش این تصاویر و شگردهای بلاغی را در بازنمایی اندیشه و ذهنیات روزبهان، و نیز نحوة ارتباط میان آنها را مورد بررسی قرار دهد. حاصل این پژوهش آن است که با توجه به ذهنیت استعارهگرای روزبهان، «قطب استعاری زبان» (به معنای فرایند تداعیها و حرکت زبان بر محور شباهت) در نوشتار او غالب است و این جنبه از زبان وی در ساختهای تشبیهی عقلی به حسی تا نمادهای شخصی چند معنا متجلی میشود. بنیاد آگاهی روزبهان در این اثر که بر پایة «التباس» (پوشیدگی/ پوشیده شدن) نهاده شده است و بیانگر نوع ذهنیت و جهانبینی عرفانی اوست، بر سراسر این اثر، و بر تمام ابعاد زبان استعاری او سایه افکنده است و از آنجاکه طریقت روزبهان مبتنی بر دیدار و یافت است، در اثر او خانوادة استعارههای دیداری بر خانوادة واژگان شنیداری غلبه دارد.
عبهرالعاشقین,تصویر,زبان,روزبهان,تجربة عرفانی
https://adab.guilan.ac.ir/article_353.html
https://adab.guilan.ac.ir/article_353_79bee9c811a560b773073b8cc2e68623.pdf
دانشگاه گیلان
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8020
3
10
2009
07
01
«تزریق» نوعی نقبضة هنجار ستیزِ طنزآمیز در ادبیات فارسی
27
56
FA
سعید
شفیعیون
saeid.shafieioun@gmail.com
ایضاح و ابهام هنری در ادبیات همیشه محل منازعه بوده است تا آنجاکه گاه امتیاز اصلی یک اثر تنها به دیریابی معنی آن وابسته بوده است. البته ارزش این تلاش تا حد زیادی به صداقت هنری باز میگردد. از اینرو برخی از شعرا و نویسندگان عمدة همّتشان را بر سر این کار گماشته و سخن خود را به مخاطره افکندهاند. برخلاف تصوّر رایج، سابقة این سبکِ سخن در ادبیات فارسی بسیار بیشتر از مکاتب ادبی غربیای چون دادائیسم و سوررئالیسم است و قدمای ما خاصّه آنان که در وادی عرفان قلم میزدند و یا آنها که با مضمون و صور خیال پنجه نرم میکردند سخنشان اغلب خصلت معنیگریزانه داشته است تا بدانجا که برخی از ُظرفا شاید در طعن این سختکوشیهای گاه مذبوحانه، نقیضهای با نام تزریق برساختند تا با آن، شیوة مذکور را به نقد کشند. مقالة حاضر تمام تلاش خود را در تبیین تاریخی و تحلیلی این نوع ادبی به کار داشته تا اهمّیتش را فراتر از تفنّن و در حد یک اصطلاح فراگیر در نقد و انواع ادبی خاطرنشان سازد.
اصطلاح ادبی,سبک هندی,تزریق,بی معنایی,شعر
https://adab.guilan.ac.ir/article_354.html
https://adab.guilan.ac.ir/article_354_f2ee41bde4c71fa7d9abc0efd9370604.pdf
دانشگاه گیلان
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8020
3
10
2009
07
01
تحلیل نمادینگی عناصر خاک و باد در اساطیر و شاهنامة فردوسی براساس نقد اسطوره
57
82
FA
فرزاد
قائمی
محمد جعفر
یاحقی
mgyahaghi@yahoo.co.uk
مهدخت
پورخالقی
dandritic2001@yahoo.com
در این جستار براساس نقد اسطورهشناختی به بررسی نمادینگی عناصر متضاد چهارگانه در اساطیر، بهویژه اسطورههای خاک و باد و مشاهدة تبلور آن در شاهنامة فردوسی پرداختهایم. تجسم ضدیت جوهری و وحدت نهایی میان عناصر متضاد، از فرافکنی محتویات ناخودآگاه در موضوعات بیرونی، در جهت غلبه بر طبیعت منتج شده است که در این میان، هر آخشیج صاحب نقشهایی شده است که در اساطیر جهان، ازجمله شاهنامه عمومیت دارد.
در اساطیر، خاک مادّة اولیّة تشکیلدهندة حیات مادّی و زندگی جسمانی انسان، و همچنین بستری برای مرگ و اضمحلال و پایان حیات گیتیانة او به شمار آمده است و باد نمادی از خشم طبیعت و بروز اختلال در تعادل میان طبایع است که بارزترین نمودهای آن را در اسطورة توفان (در تلفیق با آخشیج آب) و دیو باد میتوان جستجو کرد.
شاهنامه,ناخودآگاه,کهن الگو,نقد اسطوره ای,خاک و باد
https://adab.guilan.ac.ir/article_355.html
https://adab.guilan.ac.ir/article_355_f9a7a7f5e47f31f7a9bb0a31d8c6e4c9.pdf
دانشگاه گیلان
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8020
3
10
2009
07
01
نگاهی به اثرپذیری اشعار شفیعی کدکنی
83
108
FA
محمد
بامدادی
m.bamdadi@gmail.com
فاطمه
مدرسی
fatememodarresi@yahoo.com
استاد محمدرضا شفیعی کدکنی، محقق، منتقد و پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی، از شاعران موفق و صاحبسبک نسل دوم شعر نیمایی به حساب میآید. او تاکنون با انتشار 12 دفتر شعری که در قالب دو مجموعة آیینهای برای صداها و هزارة دوم آهوی کوهی به چاپ رسانده، برگی از دفتر قطور شعر معاصر را به خود اختصاص داده است. این پژوهش میزان اثرپذیری اشعار شفیعی را از آثار قدما مورد بررسی قرار داده است.
برخی از منتقدان معتقدند که شفیعی بیشتر شعرساز ماهری است تا یک شاعر، چراکه اشعار او از مضامین، ترکیبات، واژگان و صورخیال تکراری و قدمایی پر است. یافتههای تحقیق بیانگر این واقعیت است که هرچند رگههای ژرفی از سرودههای بزرگانی چون حافظ، مولانا، سعدی، رودکی و ... و نیز نشانههایی از شعر شاعران معاصر همانند اخون ثالث، شاملو و ... در اشعار او دیده میشود، اما خلاقیت شفیعی در این بین نقشی مضاعف عمل کرده، چنانکه او را از ورطة تقلید صرف رهانیده است و این انتقاد جز در مواردی نادر بر قامت اشعار او راست نمیآید.
تأثیرپذیری,شفیعی کدکنی,خلاقیت,صورت گرایان,شعر
https://adab.guilan.ac.ir/article_356.html
https://adab.guilan.ac.ir/article_356_3652a8f2385426085fc61c03c580067e.pdf
دانشگاه گیلان
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8020
3
10
2009
07
01
نگاهی به سیر آرا و عقاید دربارة نظریة محاکات
207
226
FA
محمد
طاهری
e-mail:mtytaheri@yahoo.com
نظریة محاکات از عصر حکمای یونان باستان تاکنون محل توجه فلاسفه، هنرمندان، شاعران و منتقدان هنری و ادبی بوده است. این نظریه نخست در آراءِ دوموکریت مطرح گردید. سقراط آن را به شکل جدی وارد مباحث زیباییشناسی و فلسفة هنر کرد و افلاطون و ارسطو هریک با دیدگاه خاص خود آن را تفسیر کردند و فلوطین تلفیقی از آراءِ ایشان را ارائه نمود. در قرون وسطی اگرچه در جهان غرب این بحث از رونق افتاد، اما خوشبختانه حکمای اسلامی مانند فارابی، ابنسینا، ابنرشد و خواجهنصیر با ارائة نظریاتی بدیع و موشکافانه به این نظریه با مقتضیات فرهنگی خاص جوامع اسلامی تداوم بخشیدند. با آغاز عصر رنسانس مجدداً منتقدان و نظریهپردازان غربی به لطف ترجمههایی که از تألیفات مسلمانان انجام شده بود، به این مباحث علاقهمند شده، کتابها و مقالات پرشماری درباب تفسیر نظریة محاکات تألیف نمودند. این نظریه از بدو پیدایش تا کنون تحولات گوناگونی را تجربه کرده و زمینة جذابی برای طرح مباحث فلسفی، ادبی و انتقادی فراهم نموده است.
محاکات,ادبیات,فلسفه,هنر,عقاید
https://adab.guilan.ac.ir/article_357.html
https://adab.guilan.ac.ir/article_357_2deea018e33b81fa06694b7a42b56d83.pdf
دانشگاه گیلان
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8020
3
10
2009
07
01
بررسی توصیفی، تحلیلی و انتقادی رمانهای عامه پسند ایرانی
109
136
FA
علی
صفایی
safaei45@yahoo.com
کبری
مظفری
kobra.mozaffari@gmail.com
آثار ادبی از اساسیترین ابزارهایی است که میتواند به مطالعات جامعهشناسانه کمک کند. گاه شرایط اجتماعی و فرهنگی جامعه به گونهای است که نوع خاصی از ادبیات مورد توجّه مخاطبان و مردم قرار میگیرد. از اینرو، شناخت و بررسی ادبیات مورد توجّه مردم به شناخت خواستههای آنها، و در نتیجه ساختار کلّی جامعه و گهگاه نقاط ضعف و نقصهای فرهنگی آن کمک میکند. اخیراً با پدیدۀ رمانهای عامهپسند مواجهیم. رشد و رواج این رمانها که در برخی مواقع نگرانی منتقدان را نیز فراهم کرده، موجب این سؤال اساسی است که رمانهای عامهپسند چه ویژگیهایی دارند که بر پرخواننده شدن آنها تأثیر میگذارد؟
در این مقاله به مطالعه، تحلیل و بررسی محتوایی، ساختاری و نشانهشناسی نمونههایی از رمانهای عامهپسند که در دو دهۀ اخیر جزو پرفروشترین رمانهای ایرانی بودهاند، پرداختهایم. در بخش نشانهشناسی، دویست رمان و در بخش عناصر داستانی و ساختاری، بیست رمان به اجمال مورد بررسی قرار گرفتهاند.
رمان,عامه پسند,پرفروش,جامعه شناسی,نشانه شناسی
https://adab.guilan.ac.ir/article_358.html
https://adab.guilan.ac.ir/article_358_b38f9fd9a4950f98a612f1a873ed0661.pdf
دانشگاه گیلان
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8020
3
10
2009
07
01
اگزیستانسیالیسمِ «هدایت» و بن بست نوستالژی در سگ ولگرد
137
156
FA
سیدکاظم
موسوی
mousavikazem@yahoo.com
فاطمه
همایون
homayoon_f@hotmail.com
تأثیرپذیری برخی آثار هدایت از اگزیستانسیالیسم سارتر موضوعی است که بسیار مورد توجه پژوهشگران بوده و از میان آثار او در داستان سگ ولگرد نمود یافته است. این داستان کوشیده است تا رنج و بیچارگی انسان را در این جهان با نگاهی اگزیستانسیالیستی به نمایش بگذارد و با تأکید بر مبانی اندیشگی سارتر زندگی رنجآور پات را به عنوان نمادی از زندگی انسان در این جهان به تصویر کشد؛ به گونهای که داستان سگ ولگرد نوستالژی را به عنوان مهمترین عامل نابودکنندة زندگی و وجود آدمی معرفی میکند. این مقاله کوشیده است تا نمود اندیشههای اگزیستانسیالیستی و معنای خاص نوستالژی از دیدگاه سارتر را در این داستان بازنماید.
اگزیستانسیالیسم,هدایت,سارتر,نوستالژی,پوچی
https://adab.guilan.ac.ir/article_359.html
https://adab.guilan.ac.ir/article_359_af8a2dd6dcf8a18414eb04556549f593.pdf
دانشگاه گیلان
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8020
3
10
2009
07
01
روایت های مطایبه آمیز هزار و یک شب
157
186
FA
نجمه
حسینی سروری
hoseini.sarvari@gmail.com
محمدرضا
صرفی
m-sarfi@yahoo.com
محمود
مدبری
modaberi2001@yahoo.com
ناصر
محسنی نیا
n_mohseniniya@yahoo.com
مطایبه جهان طرفهای از واقعیتهای معکوس است که همزمان به واقعیت و ضد آن میپردازد.. بنابراین برای بررسی دقیق متن مطایبهآمیز باید به اشکال، انواع و شگردهای مطایبه توجه کرد. مطایبه میتواند به شکل هزل، هجو و یا طنز ظاهر شود و شوخیهای مبتنی بر هریک از این اشکال را میتوان در قالبهای لطیفه، حکایت، قصه و... بیان کرد.
در این مقاله ضمن تعریف انواع و اشکال مطایبه و ذکر نمونههایی از قصههای مطایبهآمیز هزارویکشب، ابتدا این حکایتها از لحاظ عنوان به سه دسته طبقهبندی گردیده، سپس از منظر صفات نوعی تیپ- قهرمان قصهها مطالعه شده و در نهایت شگردهای خندهآور این قصهها، ازجمله واژگونگی موقعیت، عدم تجانس، تضاد و اغراق و تصادف، پایان غیرمنتظره، اعمال غیرعادی اشخاص و ... مورد واکاوی قرار گرفته است.
هزار و یک شب,مطایبه,قصه,حکایت,هجو
https://adab.guilan.ac.ir/article_360.html
https://adab.guilan.ac.ir/article_360_b1b56c1e8775ff78736a96125ca281d3.pdf
دانشگاه گیلان
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8020
3
10
2009
07
01
نقد و بررسی داستانی از جیمز تربر بر اساس دیدگاه روان شناختی کارن هورنای
187
206
FA
محمود
رضایی دشت ارژنه
mrezaei355@gmail.com
جیمز تربر از داستاننویسان بزرگ معاصر امریکا و جهان است که او را بعد از مارک توین، بزرگترین طنزنویس امریکایی میدانند. در این تحقیق، یکی از داستانهای معروف او با عنوان زندگی پنهان والتر میتی با توجه به دیدگاه روانشناختی کارن هورنای، مورد نقد و بررسی قرار گرفته است؛ داستانی که بدون آگاهی از نقد روانشناختی، فهم آن، چنانکه باید ممکن نیست. براساس دیدگاه روانشناختی کارن هورنای، والتر میتی، شخصیت اصلی این داستان، میتواند بازتاب خود جیمز تربر باشد، شخصیتی که در زندگی واقعی بسیار بیعرضه، حقیر و ناتوان است و از اینرو، تنها با توسل به تخیل میکوشد کاستیها و حقارتهای خود را جبران کند.
جیمز تربر,داستان کوتاه,والتر میتی,نقد روان شناختی,کارن هورنای
https://adab.guilan.ac.ir/article_361.html
https://adab.guilan.ac.ir/article_361_e593462c21eb7a42504ab03e605de413.pdf