ساخت شبکه‌ای غزل کلاسیک فارسی (مطالعة موردی: غزل سنائی)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

این مقاله درصدد اثبات وجود ساخت شبکه­ای در غزل کلاسیک فارسی است. در ابتدا به تعریف مفهوم ساخت شبکه­ای پرداخته­ایم و در ادامه نشان داده­ایم که در غزل تمهیدات و مؤلفه­هایی وجود دارد که می­توان مجموعة آنها را در قالب دو گروه «سازه­های زبانی» و «سازه­های موسیقایی» جای داد. تکرار، ارجاع، هم­آیی، هم­معنایی، تضاد، جایگزینی و شمول معنایی، از تمهیدات مربوط به سازه­های زبانی، و وزن، قافیه، ردیف، تجنیس، ردها، ترصیع و موازنه از سازه‌ها و تمهیدات موسیقایی هستند. مجموع این مؤلفه­ها در درون غزل شبکه­های ارتباطی چندلایه­ای را پدید می­آورند که منجر به پدیدآمدن نظامی درونی می­شود. ما از این نظام درونی به «ساخت شبکه­ای» تعبیر می‌کنیم. این مقاله نشان می­دهد که ارتباط در محور عمودی غزل کلاسیک وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Complex Structure of Persian Classical Ghazal: The Case of Sanā’i

نویسنده [English]

  • Seyd Mahdi Zarghani
چکیده [English]

This article intends to prove that Persian Classical Ghazal has a complex structure. To do this, at first a definition will be given of the complex structure and then it will be shown that the components of Ghazal can be divided into two groups of “linguistic constituents” and “musical constituents”. Recursion, reference, collocation, synonymy, antonymy, substitution, hyponymy  belong to the former, and rhythm, rhyme, identical rhyme, alliteration, trace, crossed rhyme, and analogue belong to the latter. The interaction among these constituents gives existence to a network of relations that will lead to an internal system which we call “complex structure”. This can be, among all, the reason for the existence of paradigmatic interactions in ghazal.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Persian ghazal
  • Paradigmatic Axis
  • linguistic constituents
  • musical constituents