بررسی تطبیقی و انتقادی گزارششاهنامه و متون مزدیسنی

نویسندگان

چکیده

فردوسی براساس منابع مکتوب و شفاهی موجود، شاهنامه را سرود تا عقاید و فرهنگ ایرانیان باستان را برای آیندگان گزارش کند. گرچه منابع مذکور کمابیش بازگوکنندۀ فرهنگ ایران باستان و باورهای مزداپرستی بوده‌اند، اما اثبات گزارش بی‌طرفانه مواضع دینی ایرانیان باستان توسط فردوسی نیاز به بررسی دارد. در این مقاله گزارش فردوسی از نظرگاه مزداپرستان دربارة هفت دین (بت‌پرستی، دین مانی، دین مزدک، دین زرتشتی، یهودیت، مسیحیت و اسلام) با مواضع خود متون پهلوی و اوستا سنجیده ‌‌می‌‌‌شود و ویژگی‌های هرکدام به تفکیک بیان ‌‌می‌‌‌گردد. براساس یافتۀ این جستار، آنچه سرایندۀ نامۀ باستان به نگاه مزداپرستان دربارة بت‌پرستی و دین مزدک نسبت داده، با متون مزدایی مطابقت کامل دارد، ولی آنچه که حکیم توس دربارۀ مواضع مزداپرستان دربارۀ اسلام گزارش کرده، از این متون سرچشمه نگرفته‌است. بقیۀ ادیان نیز در طیفی میان این دو قرار ‌‌می‌‌‌گیرند

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Shāhnāme and Mazdāist Texts: A Comparative Study on Religions

نویسندگان [English]

  • Hossein Heydari
  • Mohadese Ghasempoor
چکیده [English]

Shāhnāme, written in 10th Century A.D., intended among all, to give a report of the beliefs and culture of Ancient Iranians; nevertheless, whether this report avoids any prejudgment is a matter of debate. This article compares the report of Shāhnāme about paganism, Manichaeism, Mazdaism, Zoroastrianism, Jewism, Christianity, and Islam with those narrated in Avista and Pahlavi texts, and then the findings will be discussed in detail. It seems that although the two reports are close regarding paganism and Mazdaism, they are different when speaking about Islam. Meanwhile, the other religions are placed between these two extremes

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shāhnāme
  • Ferdowsi
  • Pahlavi texts
  • pre
  • Islam Iran
  • Mazdaism