ساخت ارگتیو در گویش تاتی خلخال

نویسندگان

چکیده

تاتی خلخال از گویشهای ایرانی شمالی غربی است که هم اکنون در دو بخش شاهرود و خورش رستم از توابع شهرستان خلخال رایج است. از آنجاکه این گویش، گونه ها و لهجه های متنوعی دارد، در این جستار از بخش خورش رستم، گونة کَجَلی، و از بخش شاهرود، گونه های لرْدی، کرینی، درَوی، کِهَلی و گیلَوانی انتخاب گردیده و از نظر ویژگیهای ارگتیو با هم مقایسه شده اند.
در این مقاله، ابتدا حالتهای فاعلی و غیرفاعلی اسمها و ضمایر توصیف شده اند، سپس جایگاهِ ناپایدار ضمایر متصل غیرفاعلی (وندهای ضمیری) در ساختمان جملاتی که ویژگی ارگتیو دارند با امثال متعدد نشان داده شده است، و در نهایت ساخت ارگتیو از جهات مختلف در قالب شش شکل مورد توصیف قرار گرفته است.
تاتی خلخال از برخی گویشهای ارگتیودار به خاطر تبعیت فعل از مفعول معنایی در شمار و شخص، به ویژه، جنس دستوری متمایز است. در این گویش علاوه بر فعلهای ماضی متعدی، شواهدی وجود دارد که برخی از فعلهای لازم نیز متأثر از ساخت ارگتیو شده اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ergative in Tāti Dialect of Khalkhāl

نویسندگان [English]

  • Moharam Rezayati
  • Jahandoost Sabzalipoor
چکیده [English]

Tāti Dialect of Khalkhāl is one of the Iranian North western dialects spoken in shāhrood and Xorsh-rostam districts of Khalkhāl. Since this dialect has various accents and variants, in this Paper, kajali accent form Xorsh-rostam, and lordi , karini , dәravi , kehali , gilvāni form Shāhrood are selected to be compared with respect to their ergative characteristics.
In the article, at first nominative and accusative cases of nouns and pronouns are described, then, through various examples, the place of pronoun affixes in the construction of some sentences possessing ergative characteristics are indicated, and finally ergative case is described on the basis of its six different forms.
Tāti Dialect of Khalkhāl is distinguished from other dialects producing ergative structures, because of the adherence of verb to semantic object, in number, person and specially in gender. Meanwhile, according to some evidence in this dialect, apart from past transitive verbs, some intransitive verbs are influenced by the ergative structure.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ergative
  • nominative case
  • accusative case
  • transitive verb
  • pronoun