2024-03-28T19:10:58Z
https://adab.guilan.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=136
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8027
1389
4
13
مفهوم «فراست» در گفتمانِ عرفی و عرفانی
علیرضا
نیکویی
اختیار
بخشی
«فراست» از مفاهیمی است که به دلیل تعلق به ساحتها، طبقات، گفتمانها و ایدئولوژیهای مختلف، بهطور همزمان در شبکههای مختلف مفهومی قرار میگیرند. با تأمل در حوزههای کاربرد و نظام اصطلاحشناسی آن میتوان دستکم به دو گفتمان متفاوت، یعنی گفتمان عرفی- تجربی و گفتمان عرفانی رسید.
در این مقاله پس از ذکر معنای قاموسیِ فِراست، حوزة معناییِ هریک از این دو گفتمان را با همبستههای مفهومی آنها بازمینماییم. ابتدا به بررسی آثار این دو حوزه میپردازیم. سپس بهطور خاص از آراءِ مولوی در مثنوی براساس «حدیثِ فِراست» استفاده میکنیم. این حدیث در معرفتشناسیِ عرفانی/ مثنوی از احادیثِ کلیدی است، و سرشتِ «تابشی- انعکاسیِ» فِراست، بصیرت و معرفتِ مبتنیبر تجربههایِ وجودی- شهودی عرفا و ارتباط آنها با موضوعاتی چون «پیشآگاهی»، «غیببینی» و «اندیشهخوانی» را تبیین میکند. همانطورکه بر جداسازی این گفتمان از آن دیگری اصرار میورزد.
مولوی
فراست
معرفت
تغییر گفتمانی
اصطلاح شناسی
2010
04
01
7
28
https://adab.guilan.ac.ir/article_378_c77f9bee964f712edc6c0ce8f5da5e62.pdf
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8027
1389
4
13
تحلیل شطح بر مبنای تفکیک وجودشناسی و معرفت شناختی
سیدعلی اصغر
میرباقری فرد
مسعود
آلگونه جونقانی
در بررسی ساختارِ معرفتی و زبانی شطح، رویکردهای متفاوتی وجود دارد. برخی از این رویکردها، عموماً شطح را ناشی از وجودِ پارادوکس در سطحِ گزاره- اعم از پارادوکسِ وصفی و اسنادی- میدانند. برخی دیگر سعی در رفعِ تناقض و تقلیلِ شطح به گزارههای حقیقی دارند. بعضی هم با بررسی احوالِ عارفانه و معرفتِ شهودی سعی میکنند بین این شکلِ خاصِ بیانی و اشکالِ ویژة تجاربِ عارفانه پیوند ایجاد کنند.
همة این رویکردها، ضمن روشن ساختنِ برخی از خصیصههای زبانِ عرفانی، بهطور عام، و شطح، بهطور خاص، سعی در تحلیل و تأویلِ شطحیات دارند. با وجود این، به نظر میرسد یکی از شاخصهای اصلی و بنیادینِ شطح؛ یعنی تفکیک وجودشناختی و معرفتشناختی در همۀ نگرشهای رایج، مغفول مانده است. این مقاله به بررسی شاخصهای تفکیک وجودشناختی و معرفت شناختی و اهمیتِ آن در پیدایی و تأویلِ شطح میپردازد.
شطح
تفکیک وجودی
تفکیک معرفتی
پارادوکس
دوگانی ها
2010
04
01
29
60
https://adab.guilan.ac.ir/article_379_fc5f9501b7b982accc8dc650d7869eff.pdf
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8027
1389
4
13
تحلیلِ فرمالیستی پیرنگ در داستان های کوتاه معاصر فارسی
محمود
رضایی دشت ارژنه
قدرت
قاسمی پور
از نظر فرمالیستها «داستان» عبارت است از زنجیرة رخدادها و کنشها مطابق با نوع ترتیب آنها در تسلسل زمانی، و درواقع «چیستیِ» محتوای روایت و مواد خام و سویة بالقوّة آن است؛ اما پیرنگ از دیدگاه آنها برخلاف ارادة دیگر روایتشناسان، «روابط و مناسباتِ علّت و معلولی میانِ رخدادها» نیست، بلکه سویة بالفعلِ روایت، و شاملِ کلیة «تمهیداتِ زیباشناختی و صناعات آشنازدایندهای» است که نویسنده برای بیان داستان یا محتوای روایت بهکار میبندد تا آن را هنری و زیباشناختی جلوه دهد. ازاینرو، با توجه به مفهوم پیرنگ، فرمالیستها بیشتر در پی بررسیِ جنبهها و ابعاد آشناییزداینده و زیباشناختیِ هنر روایتپردازی بودند. همانندِ آشنایی-زدایی، پیرنگ هنری نیز در سطوحِ سهگانة «زبان، درونمایه و صناعات» جلوهگر میشود.
در این مقاله به بررسی دیدگاه فرمالیستها در بابِ تفاوت و تمایزِ داستان و پیرنگ پرداخته شده، و از همین منظر، جلوههای گوناگون پیرنگ، به مدد داستانهای کوتاهِ فرمالیستیِ معاصرِ فارسی مورد تحلیل قرار گرفته است.
فرمالیسم
پیرنگ
داستان
آشنایی زدایی
داستان کوتاه
2010
04
01
61
83
https://adab.guilan.ac.ir/article_380_97859427bed3ebbcd90715cf73ceb326.pdf
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8027
1389
4
13
شیخ احمد جام و افسانة کرامات
امیرحسین
مدنی
محمدکاظم
کهدویی
مهدی
ملک ثابت
شیخ احمد جام ازجمله عارفانی است که پیوند شخصیّت و زندگی وی با کرامات سبب شده است که چهرة حقیقی و اندیشۀ وی در لایههایی از خرافات و هالهای از ابهام باقی بماند. علاوهبر این، کرامات منسوب به او موجب نوعی تناقض شخصیتی و اندیشهای در وجودش شده است، چنانکه فاصلۀ شیخِ جامِ تصویرشده در مقامات ژندهپیل تا شیخِ پدیدارشده در آیینة آثار او، همان فاصلۀ افسانه تا حقیقت است. این معمّاها و تناقضات در قلمرو شخصیت و اندیشة شیخ، وی را به یکی از بحثانگیزترین چهرههای تاریخ عرفان و تصوّف مبدّل کرده است.
در این مقاله ابتدا با ذکر مقدماتی در تعریف کرامات و اثبات آن، به سیر کرامتسازی برای مشایخ صوفیه، از جمله شیخ احمد جام، پرداختهایم. سپس با ارائۀ دلایل و شواهدی، ضمن نشان دادن برخی از کرامات شگفتآور مقامات ژندهپیل و بررسی صحّت و سقم آنها کوشیدهایم به شخصیّت و اندیشههای اصیل و غیرافسانهای شیخ جام بیشتر نزدیک شویم.
احمد جام
کرامات
مقامات ژنده پیل
سدیدالدین غزنوی
تصوف
2010
04
01
85
108
https://adab.guilan.ac.ir/article_381_c5dc65d962076dd88d3315ee12c66512.pdf
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8027
1389
4
13
نشانه های تالشی در مناطق تات زبان خلخال
جهاندوست
سبزعلیپور
تاتی خلخال و تالشی از هم متأثرند، اما مقدار این تأثیر در مناطق مختلف متفاوت است. شدت نزدیکی این دو گویش با یکدیگر عاملی برای مخفی ماندن حدود و ثغور جغرافیای زبانی این دو شده است، چنانکه گاه گونههای تاتی در دل تالشی، و گونههایی تالشی در دل تاتی یافت میشوند. دو روستای «اسکستان» و «اسبو»، از توابع شاهرود خلخال، از دیرباز در مسیر راه تالش و شاهرود قرار گرفته و ارتباط تنگاتنگی با تالش داشتهاند، این دروازه در تحقیقات زبانشناسی تاتی و تالشی جدی گرفته نشده است.
این مقاله با توجه به دلایل مختلف زبانشناختی، اجتماعی و جغرافیایی در پی آن است که نشان دهد زبان دو گونۀ اسکستانی و اسبویی، برخلاف معروف، به نظر میرسد گونهای از تالشی باشد. ویژگیها و مؤلفههای مهم زبانی خاص تاتی و تالشی، سابقۀ ارتباط این دو منطقه با هم، ارائۀ شواهد و مثالهایی در چند بخش آوایی، ساختواژی، و واژگانی، و بررسی ملاحظات جغرافیایی منطقه مؤید این مدعاست.
تاتی خلخال
تالشی
آذری
اسکستان
اسبو
2010
04
01
109
140
https://adab.guilan.ac.ir/article_382_ebbaabb5b81bb3fa560037ed0dd4b34f.pdf
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8027
1389
4
13
ساخت همپایگی: با نگاهی به زبان فارسی
عالیه
کرد زعفرانلو کامبوزیا
منصور
شعبانی
فردوس
آقاگلزاده
ارسلان
گلفام
در این مقاله نخست از حروف ربط همپایگی و انواع ساخت همپایگی و پیشینة مطالعات آن در زبان فارسی بحث شده است، سپس رویکرد چندهستهای و رویکرد حرف ربط همپایگی بهمثابة یک هستة نقشی مورد مطالعه قرار گرفته و به نارسائیهای انگارة مشخصگر- هسته- متمم و افزودگی برای ساخت همپایگی اشاره شده است. در رابطه با نوع و بنیان همپایهها تصریح میشود که همپایگی در هر سطحی حتی در سطح پایینتر از واژه نیز امکانپذیر است. بخش پایانی این مقاله نیز به شرح همپایگی به منزلة حاصل از فرایند ادغام خالص به عنوان رویکردی نوین در ساخت همپایگی پرداخته شده است. براساس این رویکرد، همپایگی در هر سطحی میسّر است و در تبیین دادههای زبان فارسی رویکرد اخیر میتواند کارآمد باشد.
ساخت همپایگی
فرافکنی
همپایه
ادغام خالص
حرف ربط
2010
04
01
131
156
https://adab.guilan.ac.ir/article_383_6aacd453eb8fea42a67a63cbd6591a51.pdf
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8027
1389
4
13
«استعلا» در معانی حروف جرّ عربی و حروف اضافة فارسی
سمیه
کاظمی نجف آبادی
سیدمحمدرضا
ابن الرسول
پژوهشهای تطبیقیِ زبانها این امکان را فراروی محققان قرار میدهد تا به میزان اثرپذیری زبانها از یکدیگر پیببرند و در مواردی رفع مشکلات دستوری و معنایی یک زبان را به کمک اسالیب زبان یا زبانهای دیگر امکانپذیر میسازد.
پژوهش حاضر با تکیهبر دستور زبان عربی و فارسی و مطالعات دستورپژوهان و فرهنگنویسان این دو زبان، و نیز براساس روش تحلیلی- تقابلی به بررسی مفهوم «استعلا» بهعنوان یکی از مهمترین معانی حروف جر عربی و حروف اضافه فارسی پرداخته است، و ویژگیهای آن دسته از حروف جر و اضافه را که نمایانگر این مفهوماند تبیین کرده است. از مهمترین دستاوردهای این جستار بیان وجوه افتراق، اشتراک و اثرپذیری دو زبان عربی و فارسی در حوزۀ حروف جر و حروف اضافه است.
حروف جرّ
حروف اضافه
استعلا
زبان عربی
زبان فارسی
2010
04
01
157
194
https://adab.guilan.ac.ir/article_384_d9166ee2825b472374be56eb2ed42680.pdf