دانشگاه گیلان
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8020
1
2
2007
07
01
سخن آغازین ۲
7
9
FA
https://adab.guilan.ac.ir/article_297.html
https://adab.guilan.ac.ir/article_297_d4370e0021dd53236f49e69c0da98b0b.pdf
دانشگاه گیلان
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8020
1
2
2007
07
01
رمان پسامدرن چیست؟
11
47
FA
حسین
پاینده
از چند سال پیش به این سو که نخستین رمانهای پسامدرن در کشور ما منتشر شدند، شناخت ویژگیهای رمان پسامدرن به یکی از مسائل مهم در مطالعات ادبی تبدیل شدهاست. به سبب کاربردهای متعددی که اصطلاح «پسامدرنیسم» در حوزههای گوناگونِ علوم انسانی پیدا کردهاست، هیچگونه اجماعی دربارة تعریف رمان پسامدرن موجود ندارد. مقالة حاضر، با تأکید بر ماهیتِ متکثّر بحثهای نظری که دربارة پسامدرنیسم از منظرهای گوناگون صورت گرفته، صرفاً کوششی است برای تقرّب به یکی از نظریههای تأثیرگذار دربارة رمان پسامدرن که در دو مقالة مشهور به قلم جان بارت مطرح شدهاست. در بخشِ نخستِ مقالة حاضر، بحثی در خصوص زمینههای فکری و فرهنگی و اجتماعیِ پیدایش پسامدرنیسم ارائه میشود. بخش دوم این نوشتار، شرحی است بر تطوّر آراء جان بارت دربارة رمان پسامدرن. در سومین بخشِ مقاله ، بر مبنای دیدگاه جان بارت، بحثی دربارة شیوة روایت در رمان آزاده خانم و نویسندهاش، نوشتة رضا براهنی، ارائه خواهد شد که شالودة آن، تأکید بر ماهیت پسامدرنیستیِ نحوة روایت در این رمان است. بخش پایانیِ مقالة حاضر، به نتیجهگیری از بحثهای ارائهشده اختصاص دارد.
رمــان پسامدرن,عصر روشنگری,شکل گرایی افراطی,بی واسطگی روایی
https://adab.guilan.ac.ir/article_298.html
https://adab.guilan.ac.ir/article_298_e29ea601b9e910105c01546b94d5e7d5.pdf
دانشگاه گیلان
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8020
1
2
2007
07
01
مبانی سبکشناسی شعر
49
76
FA
احمد
سمیعی(گیلانی)
farnameh@persianacademy.ir
در سبکشناسی شعر سه عنصر سبک، شعر و، به تبع آن، زبان مندرج است. این هر سه مفاهیمی سیّال و دستخوش تحوّلاند. نوآوری در سبک با انتخاب یا هنجارگریزی و یا هر دو مقارنه دارد. لذا مطالعه سبکی باید مسبوق به آگاهی از هنجار و کدهای پیشینی یا دستگاه وسایل باشد؛ یعنی نخست باید دید که شاعر در کدام چارچوب زبانی و سنّتی جای گرفته، کدام امکانات زبانی و بیانی و ساختاری در دسترس اوست تا سپس بازشناخت که از این امکانات چه عناصری را برگزیده، در آنها چه تصرّفاتی کرده و نقش این تصرّفات در پیام او چیست. در این نوشتار، ضمن تأکید بر ثابت ماندن مفهوم سبک به رغم تحوّل و تطوّر آن، از مباحثی چون مفاهیم مربوط به سبک، بازشناسی عناصر سبکی، سبکشناسی علمی، رابطه مکتب و سبک، نسبت میان سبک و ذهنیّت؛ نقش سبکشناسی در مطالعه زبان ادبی؛ سبک جمعی و سبک شخصی و سبک به عنوان ابزار فردیّتساز گفتوگو میشود.
هدف از این مقاله تأمّلاتی درباره مبانی سبکشناسی شعر با در نظر داشتن تازهترین نظریات مربوط به آن است.
سبک,زبان معیار,زبانشناسی,زیباشناسی,شعـر
https://adab.guilan.ac.ir/article_299.html
https://adab.guilan.ac.ir/article_299_740b7cbe9d337c68ffd469bae77d5e5b.pdf
دانشگاه گیلان
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8020
1
2
2007
07
01
بوردیو و جامعهشناسی ادبیات
77
94
FA
مژگان
کاردوست
mkardoost@yahoo.com
محمد حسن
مقدس جعفری
moghadasjafari@uk.ac.ir
علی
یعقوبی
aliyaghoobi2002@yahoo.com
جامعهشناسی ادبیّات، جوانترین شاخه از شاخههای جامعهشناسی عمومی است و در سطح جهانی، تلاشهای گستردهای دربارة جامعهشناسی ادبیّات و شاخههای گوناگون آن، از قبیل جامعه شناسی ادبی، جامعه شناسی ذوق ادبی، جامعه شناسی رُمان، جامعه شناسی آفرینش ادبی، جامعه شناسی کتاب و جامعه شناسی خواندن صورت گرفتهاست؛ با وجود این، سطح کنونی پیشرفت جامعه شناسی ادبیات در ایران، مانند بسیاری از دیگر رشته ها، و شاید بیش از سایر آنها، از سطح موجود جهانی پایینتر است.
پییر بوردیو (1930 ـ 2002)، یکی از جامعه شناسان و منتقدین برجسته معاصر فرانسوی در زمینة جامعه شناسی ادبیّات است که دیدگاههای او در کشور ما، در مقایسه با سایر جامعهشناسان ادبیات، مانند لوکاچ ، گلدمان ، آدورنو ، گرامشی ، باختین و… کمتر مورد توجّه قرار گرفتهاست. در مجموع، بوردیو معتقد است که ذائقههای ادبی و هنری افراد متأثّر از زمینههای مختلفی است که افراد در آن بهسر میبرند؛ این زمینهها شامل نظامهای خانوادگی، آموزشی، نهادهای ادبی و هنری و منشأ طبقاتی آنهاست. هدف ما در این مقاله آشنایی مقدماتی با چشماندازهای نظری دیدگاه پییر بوردیو در مورد جامعهشناسی ادبیات است. برای تحقق این هدف ابتدا به مفاهیم اساسی بوردیو در جامعهشناسی ادبیّات چون زمینه، عادت واره و ذائقة ادبی میپردازیم و سپس دربارة نسبت بین این مفاهیم در جامعهشناسی ادبیات بوردیو سخن خواهیم گفت.
زمینه,عادتواره,ذائقة ادبی,موقعیت هنری,تمایز
https://adab.guilan.ac.ir/article_300.html
https://adab.guilan.ac.ir/article_300_0e08f84e458679c8fb68a0dfe57494e8.pdf
دانشگاه گیلان
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8020
1
2
2007
07
01
کارکرد رنگ در شاهنامه فردوسی
143
165
FA
کاووس
حسن لی
hasanli_adab@yahoo.com
لیلا
احمدیان
عنصر رنگ از عناصر ویژهای است که میتوان از طریق شناخت ویژگیها، خاصیتها و تأثیرات آن، از روی بسیاری از رمزها پردهبرداری کرد و به رازهای پنهان بسیاری از پدیدهها دست یافت.
در شاهنامه فردوسی 4197 بار عنصر رنگ مورد توجّه قرار گرفتهاست. از این تعداد 3267 مورد ازنظر مفهومی نیز بیانگر معنای رنگ است. واژههای رنگی شاهنامه را در 18 دسته میتوان جای داد. 27/67 درصد از رنگهای به کار رفته در شاهنامه مربوط به رنگهای بیفام (سیاه، سپید، تاریک، روشن، تیره، درخشان و ابلق) و 73/32 درصد مربوط به رنگ واژههای فامی (سرخ، زرد، سبز، بنفش و…) است.
چنانچه به معنای نمادین رنگها توجه شود، پرده از روی بسیاری از رمزهای رنگین شاهنامه و ارزشهای هنری آن برداشته میشود و پیوند این متن حماسی با اسطورهها و باورهای ملل دیگر آشکارتر میگردد. در این مقاله از میان رنگهای گوناگونِ شاهنامه، چگونگی استفادة فردوسی از رنگهای سیاه و سپید و ویژگیهای آن در شاهنامه بررسی شدهاست.
فردوسی,شاهنامه,رنگ,سیاه,سپید
https://adab.guilan.ac.ir/article_301.html
https://adab.guilan.ac.ir/article_301_9ca2dcd218123843162f1b17d3668091.pdf
دانشگاه گیلان
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8020
1
2
2007
07
01
دیوان کبیر قونیه و کلیّات شمس استاد فروزانفر
95
115
FA
توفیق
سبحانی
anjoman@morva.net
در اثنای فراهم سازی دیوان کبیر(نسخة قونیه) متن تصحیح شدة کلیات شمس تبریزی از مرحوم بدیعالزّمان فروزانفر را به آن دلیل که نسخة اساس آن مرحوم هم همین نسخه بوده، در نظر داشتم. در مواردی بین نسخة خطی و چاپ شدة آن اختلافاتی دیده میشد که در این مقاله به 93 مورد از مهمترین آنها اشاره کردهام. هدف از این نوشتار روشنتر شدن پارهای موارد به استناد نسخة قونیه در دیوان کبیر و ارائة صورت دیگری از شعر مولاناست که احیاناً صحیحتر به نظر میرسد.
مولانا,غزل,فورزانفر,کلیات شمس,تصحیح نسخه
https://adab.guilan.ac.ir/article_302.html
https://adab.guilan.ac.ir/article_302_642331e04f2b3d85e6128351d404a823.pdf
دانشگاه گیلان
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8020
1
2
2007
07
01
مقایسه اغتنام فرصت در اندیشههای حافظ و خیّام
117
141
FA
غلامرضا
رحمدل
rahmdel@guilan.ac.ir
این پژوهش بر آن است که خوشباشی و دم غنیمت شمری حافـظ را در چشماندازی تطبیقی با خوشباشی خیام مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهد. فرضیة اصلی این تحقیق آن است که بین جهانبینی حافظ و جهان بینی خیام و نوع دم غنیمت شمری هر یک از آنان رابطة معنیداری وجود دارد.
در این نوشتار دم غنیمت شمریِ حافـظ براساس اندیشههایی همچون تجلّی ازلی، نظام احسن و عنایت خداوندی تبیین شدهاست و نتیجه گرفته شدهاست که حافظ خود را با مراد و نامرادی سازگار میکند و دُرد و صاف را خوش در میکشد در حالی که خیام نه از نگاه یک ملحد یا منکر، بلکه از نگاه کسی که حقیقت را قبول دارد، امّا قدرت تحلیل آن را ندارد، و یا تحلیلهای متعارف او را متقاعد نمیکند، با طرح سؤالاتی درباره مرگ و زندگی، در نقطه مرگ به بن بست میرسد و چارهای جز پناه بردن به خوشباشی و دم غنیمت شمری نمیبیند.
بنابراین خوشباشی حافظ یک کنش فعّال است و خوشباشی خیام یک واکنش منفعل که ناشی از دو نوع منطق ریاضی (خیام) و منطق شهودی (حافظ) و دو نوع مواجهه با زندگی و مرگ است.
دم غنیمت شمری,هستی,خوشباشی,خیام,حافظ
https://adab.guilan.ac.ir/article_303.html
https://adab.guilan.ac.ir/article_303_15639ea6f4c329ba8bfe15bd23cf9deb.pdf
دانشگاه گیلان
ادب پژوهی
1735-8027
1735-8020
1
2
2007
07
01
بررسی رنگ در حکایتهای هفتپیکر نظامی
167
189
FA
زرین تاج
واردی
zvaredi@roz.shirazu.ac.ir
آزاده
مختارنامه
azadehn2388@yahoo.com
آثار نظامی از زوایای مختلف درخور توجه است. نظامی در هفتپیکر، نگاه ویژه و خاصی به مقولة رنگ دارد. در حکایتهایی که در هفتپیکر مطرح میشود میتوان به ارتباط زیبای میان رنگهای هر گنبد و محتوای حکایات دست یافت. بررسی هر حکایت با ابعاد روانشناسی رنگ مورد نظر، بسیار جلب نظر میکند؛ همچنین ارتباط میان سیاره و اقلیم مورد نظر نیز قابل تأمّل است. در این پژوهش سعی شدهاست هفت رنگ مطرح شده در هفتپیکر که هر کدام متعلق به یکی از گنبدهای هفتگانه میباشد، مورد بررسی قرار گیرند و ارتباط این رنگها با حکایتهای مطرح شده در هر گنبد، بررسی شود.
نظامی,رنگ,حکایت,هفت پیکر
https://adab.guilan.ac.ir/article_304.html
https://adab.guilan.ac.ir/article_304_4a89779c7e0643f59abd67ae22469c43.pdf